Η κυβέρνηση παρουσιάζει ως μεγάλη επιτυχία το πρωτογενές πλεόνασμα των 11,4 δισ. ευρώ ή 4,8% του ΑΕΠ. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η εικόνα δεν αποτυπώνει οικονομική υγεία, αλλά μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση. Τα πρωτογενή πλεονάσματα προκύπτουν από την υπερφορολόγηση και τη μείωση των δαπανών που στραγγαλίζουν την κοινωνία και τις επιχειρήσεις. Δεν αποτελούν απόδειξη βιώσιμης ανάπτυξης ούτε οδηγούν σε πραγματική μείωση του χρέους.
Το δημόσιο χρέος είναι το μεγάλο αγκάθι. Στο τέλος του 2024 βρισκόταν στα 364 δισ. ευρώ, ποσοστό περίπου 154% του ΑΕΠ το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Στις αρχές του 2025 ανέβηκε στα 366,3 δισ., ενώ μόνο για την εξυπηρέτησή του η χώρα κατέβαλε το 2024 περίπου 23,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή σχεδόν το 10% του ΑΕΠ μας, πήγε σε τόκους και αποπληρωμές. Αυτό δεν μοιάζει με επιτυχία, αλλά με μια μόνιμη θηλιά.
Η «βελτίωση» στον λόγο χρέους προς ΑΕΠ δεν προέρχεται από ουσιαστική μείωση του χρέους, αλλά από την άνοδο του ονομαστικού ΑΕΠ λόγω πληθωρισμού. Το ΑΕΠ ανέβηκε από περίπου 185 δισ. το 2019 σε πάνω από 225 δισ. το 2023, κάτι που δίνει την ψευδαίσθηση ότι το χρέος είναι πιο «ελαφρύ». Στην πραγματικότητα, όμως, το βάρος του παραμένει το ίδιο. Πρόκειται για λογιστικό καλλωπισμό, όχι για οικονομική ανάσα.
Το πλεόνασμα της Ελλάδας το 2024 είναι καθρέφτης μιας εσωτερικής ανισορροπίας.
Με πλεόνασμα +1,3% για το Δημόσιο και έλλειμμα -8,3% για τον ιδιωτικό τομέα, το κράτος φαίνεται να ευημερεί όσο οι πολίτες φτωχαίνουν. Το τελικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών (-7% του ΑΕΠ) δείχνει πως η υπερφορολόγηση και η μεταφορά πόρων από τον παραγωγικό ιστό προς το κράτος συνεχίζονται. Η Ελλάδα παραμένει η μοναδική χώρα στην ΕΕ όπου τα νοικοκυριά αποταμιεύουν αρνητικά, μια κοινωνία που ξοδεύει για να επιβιώσει, ενώ το κράτος «εξυγιαίνεται» αριθμητικά εις βάρος της καθημερινότητας των πολιτών.
Ουδέποτε στην Ιστορία ευδοκίμησε μια χώρα όταν ο λαός της πείναγε. Η οικονομία ξεκινάει από κάτω προς τα πάνω και επιστρέφεται, δεν ξεκινά από τα υπουργικά γραφεία, αλλά από το τραπέζι του κάθε νοικοκυριού. Από τον άνθρωπο που εργάζεται, παράγει, φορολογείται και ελπίζει. Το θέμα είναι το πώς γίνεται αυτή η μεταφορά.
Η ανάπτυξη, όταν δεν στηρίζεται στους ανθρώπους της , είναι ουτοπία με παντεσπάνι για λίγους, είναι φρούδες ελπίδες που σβήνουν στις αποδείξεις του σούπερ μάρκετ. Πολλώ μάλλον στην Ελλάδα που άδεισαν πολλά συρτάρια και το κενό καλύπτεται με αφαίμαξη ακόμα και των πιο φτωχών νοικοκυριών. Ελάχιστο εργατικό δυναμικό καλύπτει τις ανάγκες εισφορών σε μία χώρα γερασμένη. Η παραγωγή έμεινε σε χαρτιά επιδοτήσεων, ούτε σχέδιο, ούτε όραμα, μόνο με ακριβά γούστα και ψευδαίσθηση κανονικότητας
Μοιάζει πλέον ανέφικτο μετά από δέκα χρόνια μνημονίου και 40 χρόνια πλήρους απαξίωσης του πρωτογενή τομέα να υπάρξει ρεαλιστικός πυλώνας που θα δημιουργήσει παραγωγική γραμμή με σκοπό τη μεταποίηση προϊόντων και την αύξηση των εξαγωγών και δη, με τον τρόπο που κατευθύνονται το 72 δις του ταμείου ανάκαμψης στη χώρα μας, η τελευταία μας ελπίδα.
Η επανεκκίνηση της οικονομίας είναι πιο δύσκολη από ποτέ και δη στη δημιουργία ενός οικονομικά ανεξάρτητου κράτους. Συνηθίσαμε στο θεαθήναι «ισχυρού τραπεζικού συστήματος παράγοντα δανεισμού- αφαίμαξης» και όχι στην πραγματική ενδυνάμωση της σχέσης καταθέσεων-επενδύσεων. Σε ένα αέναο παιχνίδι κυνηγιού της Χίμαιρας όπου οι καταθέτες-δανειστές εξαϋλώθηκαν, χωρίς στην πραγματικότητα να στηριχθεί η πραγματική οικονομία ενδυναμώνοντας την αγορά.
Την ίδια ώρα, οι ιδιωτικοποιήσεις εμφανίζονται ως επιπλέον «επιτυχίες». Όμως η παραχώρηση της Αττικής Οδού, που έφερε 3,27 δισ. ευρώ το 2024, είναι μια εφάπαξ είσπραξη. Δεν βελτιώνει μακροπρόθεσμα τα δημόσια οικονομικά, απλώς γεμίζει προσωρινά το ταμείο. Σαν να πουλάς την οικοσκευή για να πληρώσεις το ενοίκιο, βολεύει τον μήνα, δεν λύνει το πρόβλημα.
Το πιο ανησυχητικό είναι όσα έρχονται. Από το 2026 ξεκινούν βαριές λήξεις ομολόγων, ενώ την ίδια περίοδο τελειώνουν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Η οικονομία θα μείνει χωρίς το προστατευτικό δίχτυ που σήμερα συγκαλύπτει τις αδυναμίες της. Με εξωτερικό χρέος που ήδη έχει φτάσει τα 567 δισ. ευρώ και με χρόνιο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η χώρα θα βρεθεί ξανά μπροστά στην πραγματικότητα που τώρα κρύβεται πίσω από τους αριθμούς. Αν σε όλα αυτά συμπεριλάβουμε και τα κονδύλια αντί να δοθούν για παραγωγή, βρέθηκαν σε άλλες τσέπες, όπως και τα τεράστια ποσά για επιμορφωτικά προγράμματα χωρίς αντίκρισμα, η χώρα μας θα βρεθεί σε ακόμα πιο δυσμενή θέση. Όσα μέχρι σήμερα κρύβονται πίσω από νούμερα και πρόχειρα κουκουλώματα, θα σκάσουν πάνω στον αδύναμο πληθυσμό βίαια.
Αν δούμε την ιστορία, η Ελλάδα χρεοκόπησε το 2010 με χρέος στο 127% του ΑΕΠ. Σήμερα, έπειτα από τόσες θυσίες, μνημόνια και ξεπουλήματα, το χρέος είναι στο 154%. Η διαφορά είναι ότι τότε το ομολογούσαμε, ενώ σήμερα το κρύβουμε πίσω από τον μανδύα των «υπερπλεονασμάτων». Το αφήγημα άλλαξε, αλλά η ουσία όχι, η χώρα συνεχίζει να ζει με ένα μη βιώσιμο χρέος. Τα πρωτογενή πλεονάσματα, λοιπόν, δεν είναι λόγος για πανηγυρισμούς. Είναι ο καθρέφτης μιας οικονομίας που απομυζά τους πολίτες για να δείχνει «υγιής» στα χαρτιά. Είναι η απόδειξη ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να στηρίζεται σε λογιστικά τρικ και όχι σε πραγματική παραγωγική δυναμική. Και όσο η πολιτική συζήτηση μένει στην επιφάνεια των αριθμών, η ουσία παραμένει ίδια «η χώρα βαδίζει σε εύθραυστο έδαφος», έτοιμο να υποχωρήσει με το πρώτο σοβαρό σοκ.
Όταν οι αριθμοί θα αρχίσουν να παραπαίουν πλάι στο εργατικό δυναμικό της χώρας που εξολοθρεύεται, όταν τα σκάνδαλα δε θα φέρνουν τις «δόσεις σωτηρίας», τότε η κεντρική πολιτική σκηνή πού θα παραδώσει τη ρότα της ανικανότητας, ενός κακού θατσερικού μοντέλου; Οι αυτοδιοικήσεις που χτίζουν όλο το μοντέλο της ανάπτυξης τους σε χρηματοδοτήσεις χωρίς plan b πώς θα σωθούν;
Leave a comment